۱۳۹۱ اسفند ۳, پنجشنبه

شهلا لاهیجی: از جامعه‌ای که کتاب نمی‌خواند باید ترسید



لاهیجی: تولیدات فرهنگی نشان‌دهنده‌ی فعالیت مغز یک جامعه است و پویا بودن آن به معنی زنده بودن جامعه است. وقتی تولیدات فرهنگی متوقف شود، یعنی مغز آن جامعه متوقف شده است و این به معنی مرگ جامعه است. از جامعه‌ی کتاب‌خوان نباید ترسید، از جامعه‌ای که کتاب نمی‌خواند باید ترسید.

ایلنا: شهلا لاهیجی(نویسنده، ناشر و مترجم) می‌گوید که در یکی دو سال اخیر به دلیل مشکلات کاری، نتوانسته آثار جدید خود را تکمیل کند.
به گزارش خبرنگار ایلنا، لاهیجی درباره‌ی وضعیت آثار خود گفت: متاسفانه به دلیل گرفتاری‌های نشر از لحاظ اقتصادی و رفت و آمدهای مداوم به وزارت ارشاد برای پیگیری وضعیت آثار و مجوزهایی که معمولاً به ما داده نمی‌شود، گویی ذهنم عاری و تهی شده و توانایی سر و سامان دادن به آثارم را ندارم. نزدیک به ۲ سال است کتابی را آماده کرده‌ام و تنها کار جمع‌بندی آن مانده که به دلیل همین مشکلات، از انجام‌ آن باز مانده‌ام.
او ادامه داد: این کتاب جلد دوم «شناخت هویت» است که مربوط به دوره‌ی تاریخی آغاز حکومت مشخص در ایران از زمان ماد‌ها تا دوره‌ی ساسانیان است و نگاهی اجتماعی به زندگی مردم دارد.


این نویسنده به توضیح درباره‌ی این کتاب پرداخت و گفت: ما کشوری هستیم که علی‌رغم تاریخ مفصلمان، تاریخ نوشته شده نداریم و تاریخ ما را دیگران نوشته‌اند. منابع مورد استفاده در تاریخ ایران اکثرآ منابع یونانی هستند. علت این مسئله این است که نوشتن دیر به ایران آمده است، به همین دلیل کتاب بخشی از خانواده نیست، در حالی که در بیشتر نقاط دنیا بخشی از خانواده محسوب می‌شود و مردم به آن علاقه‌مند هستند.
این ناشر درباره‌ی وضعیت انتشار کتاب‌های انتشارات خود گفت: در طول یک سال اخیر در حدود ۲-۳ کتاب منتشر کرده‌ایم. با این شرایط واقعآ ذهن من خالی است و توان جمع‌آوری و سامان دادن به چند اثرم را ندارم.
لاهیجی این شرایط را یک درد و مشکل همگانی دانست و گفت: مسئله فقط مربوط به من و کتاب من نیست، مسئله نگاه متولیان فرهنگی به کتاب است. من با سی و چند سال سابقه می‌دانم چه کتابی را می‌توان منتشر کرد و کتابی را که برای انتشار به وزارت ارشاد می‌سپارم، از فیلتر خودم عبور کرده و تمام خطوط قرمز را در نظر گرفته‌ام. البته حرف من این معنی را نمی‌دهد که در کتاب نویسنده دیگر دست ببرم، اما اگر احساس کنم کتابی با مشکل روبرو است، به او می‌گویم کتاب شما مجوز نمی‌گیرد و تکلیف از‌‌ همان اول روشن است و با آن وضعیت به وزارت ارشاد ارسال نمی‌شود.
او افزود: به هر حال منظور من این است که این یک سیاست کلی است و شاید از معاون و مدیر کل هم فرا‌تر باشد. به همین دلیل است که می‌بینیم وقتی یک معاون فرهنگی کمی از این مسیر خارج می‌شود، به سرعت و شتابزده برکنار می‌شود.
این نویسنده این شرایط را مربوط به چند سال اخیر دانست و گفت: ما در بحث صدور مجوز کتاب یک مصوبه‌ی شورای عالی انقلاب فرهنگی داریم که قانون است و لازم‌الاجرا. این مصوبه کاملآ مقارن و همسو با قانون اساسی است و ایرادی به آن وارد نیست. ظاهرآ وزارت ارشاد اخیرآ تبصره‌هایی را به آن اضافه کرده است و بحث اعمال سانسور و مشخص کردن حذفیات برای یک متن را بر این اساس اجرا می‌کند.
لاهیجی ادامه داد: این بخش و تبصره مغایر با قانون اساسی است و نباید اجرا شود، زیرا خود وزارت ارشاد نمی‌تواند قانون بگذارد. براساس این قانون هیچ کس نمی‌تواند برای صدور مجوز پیش از چاپ کتاب، بررسی و ممیزی انجام دهد. اینکه کجای یک کتاب حذف و اصلاح شود، سلیقه‌ی بررس و ممیز است. ممیزی و سانسورهای فعلی نوعی توهین است.
این ناشر اضافه کرد: مشکلاتی که الان برای صدور مجوز پیش می‌آید بی‌سابقه است. قبلآ این کار‌ها بیشتر از یک هفته طول نمی‌کشید. الان برای یک مجوز گاهآ نزدیک به ۶ ماه منتظر می‌مانیم و همین بلاتکلیفی امکان هر نوع برنامه‌ریزی را از ما می‌گیرد. جمیع مشکلات، صنف نشر و کتاب را در موقعیت بدی قرار داده است. چاپخانه‌ها را می‌بینیم که در چه موقعیتی قرار دارند، لیتوگرافی‌ها عملآ تعطیل شده‌اند، تیراژ کتاب‌ها به ۵۰۰ نسخه رسیده است. من قبلآ به مسئولان وزارت ارشاد هم گفتم که در برابر نسل‌های آینده پاسخگو خواهند بود و باید جواب مناسبی داشته باشند.
لاهیجی به نمایشگاه بین‌المللی کتاب سال بعد تهران اشاره کرد و گفت: نمی‌دانم در این دوره و با این وضعیت قرار است چه اتفاقی رخ دهد. البته ما که ۳-۴ سال است در اعتراض به حذف سایر ناشران در این نمایشگاه شرکت نمی‌کنیم، اما امسال گویا قرار است کتاب‌های خاصی را عرضه کنند.
به گفته‌ی این نویسنده، تولیدات فرهنگی نشان دهنده‌ی فعالیت مغز یک جامعه هستند و پویا بودن آن به معنی زنده بودن جامعه است. او گفت: وقتی تولیدات فرهنگی متوقف شود، یعنی مغز آن جامعه متوقف شده است و این به معنی مرگ جامعه است. از جامعه‌ی کتاب‌خوان نباید ترسید، از جامعه‌ای که کتاب نمی‌خواند باید ترسید.
او در خصوص آماری که از آثار منتشر شده در طول سال ارائه می‌شود و نشان دهنده‌ی افزایش تولید کتاب است، توضیح داد: در دوره‌ی وزارت آقای میرسلیم، آقای مختارپور رئیس اداره‌ی کتاب بود و به ظاهر هم بسیار سختگیرانه رفتار می‌کرد، مثلآ در آن زمان کتاب‌هایی که ما از میلان کوندرا به ارشاد می‌فرستادیم مجوز انتشار دریافت نکردند، اما در‌‌ همان زمان انتشارات ما ۳۱ عنوان کتاب منتشر کرد. در‌‌ همان سال ایشان در یک سخنرانی در فرهنگسرای اندیشه گفت آمار دلخوش‌کنک است برای اینکه بگوییم خوب کار کرده‌ایم. در ارائه‌ی آمار، نباید کتاب‌های درسی و کمک درسی را قرار داد. همچنین کتاب‌های حوزه‌ی دین مثل توضیح المسائل‌ها، کتاب‌های دعا و قرآن هم به همین ترتیب.
لاهیجی ادامه داد: زمانی که آمارهای این دو بخش را از آمار تولید کتاب کسر کنیم، می‌بینیم که چه تعداد کتاب منتشر شده است و آن‌وقت باید گفت که کار ما مطلوب بوده یا نه.
این ناشر در ادامه گفت: ما معتقد به نخستین دینی هستیم که معجزه‌اش کتاب بوده و همان کتاب به قلم و آنچه که می‌نویسد قسم خورده است. در قرآن کلامی راجع به اینکه نباید چیزی را خواند وجود ندارد و به خواندن و فکر کردن توصیه شده است. پس موضوع چیست که این رفتار‌ها را می‌بینیم؟ گویی تعمدی برای این کار‌ها وجود دارد تا فرهنگ ما را با مشکل روبرو کند.
او افزود: این مشکلات فقط مربوط به حوزه‌ی کتاب نیست، تمام حوزه‌های فرهنگ و هنر با همین مسائل روبرو هستند.
لاهیجی به عدم هماهنگی در تصمیم‌گیری‌ها و سیاست‌ها اشاره کرد و گفت: زمانی یک تئا‌تر مذهبی به نام «عشقه» در سالن تئا‌تر شهر اجرا شد. وقتی متن همین نمایش را برای انتشار به وزارت ارشاد فرستادیم، آن را غیر قابل چاپ اعلام کردند. وقتی اعتراض کردیم که این نمایشی بوده که مجوزهم دریافت کرده، پاسخ دادند این نمایش در صحنه‌ی عمومی نمایش داده نشده بود. یعنی سالن تئا‌تر شهر صحنه خصوصی است؟ در همه‌ی عرصه‌های فرهنگ وضعیت همین است و این ترس را به وجود می‌آورد که شاید تعمدی در کار باشد.
این نویسنده یادآور شد: ما دوران میرسلیم را هم دیدیم که با وجود تمام سختگیری‌ها، از لحاظ فرهنگی زنده ماندیم، اما الان دیگر امیدی نداریم که بتوانیم ادامه‌ی حیات فرهنگی بدهیم. وضعیت ما با سال‌ها سابقه‌ی فعالیت و برگزیده شدن به عنوان ناشر سال اینگونه است، دیگر وای به حال آن‌ها که تازه وارد این عرصه شده‌اند.
او به نقش کتاب در ایجاد آرامش در سطح اجتماع و بهبود فرهنگ کشور اشاره کرد و گفت: کتاب‌های مختلفی بوده که به موضوع خشونت در خانواده‌ها، خشونت اجتماعی، سن ازدواج و... پرداخته، اما مجوز انتشار دریافت نکرده‌اند. البته فقط موضوع چاپ کردن نیست، باید در رسانه‌ها هم نقد شوند. اصلآ بگویند چرا این کتاب‌ها بد است تا ناشر و نویسنده از خود دفاع کند. این وظیفه‌ی دادگاه است، نه ممیز و بررس وزارت ارشاد که اثر را قضاوت کند.
لاهیجی گفت: باید بگذارند کتاب‌ها منتشر شود و اگر کسی اعتراض و شکایت کرد، از خودمان دفاع کنیم. 

هیچ نظری موجود نیست:

ارسال یک نظر