روزنامۀ جام جم نوشت: « شش عضو یک باند شرارت که به اتهام آدم‌ربائی، آزار و اذیت یک زن جوان و سرقت اموالش تحت تعقیب پلیس آگاهی ملارد بودند دستگیر شدند». پس از واقعۀ تجاوز گروهی در جشنی واقع در یک باغ در اطراف اصفهان، تجاوز گروهی به زنی در روستایی نزدیک کاشمر و تجاوز چهار مرد به پزشک زن روستائی در استان گلستان این چهارمین مورد فاش شدۀ تجاوز گروهی در ایران است،
۵۰۰ فعال حقوق زنان در بیانیه‌ای نسبت به تکرار این گونه حوادث ابراز نگرانی کرده‌اند، آنها گرفتن انگشت اتهام به سوی زنان را در این موارد به شدت محکوم کرده و این رویکرد را راهی برای دور کردن زنان از عرصۀ عمومی دانسته‌اند، نویسندگان این بیانیه عکس‌العمل‌‌های مسئولان در قبال این حوادث را که رفتار زنان را عامل اصلی وقوع تجاوز می‌دانند نوعی پاک کردن صورت مسأله دانسته و از آنان خواسته‌اند که به جای این به فکر حمایت‌های عاطفی از آسیب دیدگان باشند، در این بیانیه همچنین رفتارهای خشونت‌آمیز پلیس با زنانی که از سوی حکومت “بدحجاب” نامیده می‌شوند زمینه‌ساز بروز چنین فجایعی عنوان شده است! با پروین بختیارنژاد نویسنده و پژوهشگر در زمینۀ خشونت علیه زنان و یکی از امضا کنندگان این بیانیه گفتگو کرده‌ایم:
دویچه‌وله: خانم بختیارنژاد، در بیانیه‌ای که فعالان زن در مورد تجاوزهای گروهی به زنان در ایران منتشر کرده‌اند و شما نیز یکی از امضا کنندگان آن هستید به نکاتی اشاره شده است، از جمله عنوان شده هدف از این که در اکثر این تجاوزها انگشت اتهام به سوی زنان نشانه می‌رود این است که زنان از عرصۀ عمومی حذف شوند، اگر ممکن است در مورد این بند از بیانیه بیشتر برای ما توضیح دهید
پروین بختیارنژاد: بله، در یکی از مفاد بندهای این بیانیه بر این تأکید شده که زنان وحشت‌زده از عرصۀ عمومی به حوزه‌های خصوصی پناه برند و در آنجا گفته شده که این امر زمینه‌های حذف زنان را از عرصه‌های اجتماعی و مبارزات اجتماعی فراهم می‌کند، در واقع این بند از این اطلاعیه براین نکته تأکید دارد که زمانی که جامعه نا امن باشد و همین طور مجری قانون و پلیس هم اقدامی عملی و جدی در خصوص ایجاد امنیت برای زنان نداشته باشند ناخودآگاه زنان از عرصۀ اجتماعی به عرصه‌ها و حوزه‌های خصوصی کشانده خواهند شد، نکتۀ دیگری که باز در این بند آمده مبنی بر این است که در مبارزات قانونی و مدنی آن قدر فضا برای حضور زنان تنگ شود واین فضا نا امن جلوه داده شود که زنان را از فعالیت‌های اجتماعی و حضور اجتماعی منصرف کنند و همین زمینه‌های سوق دادن زنان از فعالیت‌های اجتماعی در عرصۀ اجتماع به حوزه‌های خصوصی است که انزوای آنها را فراهم می‌کند.
دویچه‌وله: در اکثر اخباری که در مورد تجاوز به زنان منتشر شده یک نکتۀ مشترک وجود دارد و آن این که بیشتر خود زنان مقصرند! انگار به نوعی آقایان هیچ تقصیری ندارند و وقتی زنی حجابش را رعایت نکند یا بد لباس بپوشد و یا بد رفتار کند آن مرد “ناچار” است که به او تجاوز کند! در این بیانیه هم اشاره شده که انگار تجاوز بخشی از رفتار جنسی مردانه است، در این مورد نظرتان چیست؟
پروین بختیارنژاد: البته این سخن جدیدی نیست، سه دهه است که زنان ایران با این قضیه روبرو هستند که از مردان در رفتارهای اجتماعی و رفتارهای جنسیشان بارها و بارها با شیوه‌های مختلف سلب مسئولیت شده و کل مسئولیت رفتار مردان را هم به گردن زنان انداخته‌اند! ولی این که مجری قانون و سخنگویان نهادهای فرهنگی ـ دولتی می‌آیند و مسئولیت این اتفاقات وحشتناکی را که برای زنان افتاده و مرتب دارد تکرار می‌شود به گردن زنان می‌اندازند و مطرح می‌کنند که اگر شما نوع پوششتان همان پوشش رسمی دولتی باشد این اتفاقات برایتان نمی‌افتد در واقع نوعی پاک کردن صورت مسأله و نوعی عدم برخورد دقیق و علمی با اتفاقاتی است که در جامعه میافتد، مجری قانون برای این که بخواهد این مسئولیت و کم کاری و اهمالی را که در اجرای امنیت بر عهده‌اش بوده از دوش خود بردارد می‌‌آید و خود قربانی را متهم خطاب می‌کند!
دویچه‌وله: این اخبار و این اتفاقات درست زمانی رخ می‌دهند که ما می‌بینیم بیشترین میزان وقت و بودجه و هزینه و تبلیغات به مسألۀ گشت‌های ارشاد با عناوین مختلف مانند «امنیت اخلاقی»، «مبارزه با اراذل و اوباش»، «مبارزه با شروران» و غیره اختصاص داده شده است، ما می‌بینیم آن قدر برای مبارزه با “ناامنی‌های اجتماعی”دارد هزینه می‌شود، البته آن طور که به آن می‌گویند و بیشترش هم معطوف به حجاب زنان است اما از این طرف می‌بینیم که اتفاقاً ناامنی‌های اجتماعی دارد بیشتر می‌شود، این تناقض را چه طور می‌شود توضیح داد؟
پروین بختیارنژاد: در این دو، سه دهه مرتباً بر این طبل کوبیده شده که با زنان بر اساس نوع پوشش آنها چک و چانه بزنند و از روش‌های خشونت‌آمیز استفاده کنند برای این که زنان را یک شکل و یک رنگ و یک مدل نشان دهند و مجبورشان کنند که در عرصۀ اجتماع یک شکل باشند اما همان طور که خودتان هم گفتید در عمل هیچ پیشرفت و هیچ پیشبردی در این تئوریشان نداشته‌اند، ما عملاً می‌بینیم که هیچگونه پیشرفتی در امنیت و آن ارزش‌های اخلاقی که باید منجر به امنیت شود اتفاق نیافتاده است، در حالی که اگر این ناامنی مشخصاً مربوط به خود زنان باشد با یک مطالعۀ مختصر در کشورهای دیگر هم باید همین قدر نا امنی وجود داشته باشد و خیلی بیشتر از آن وجود داشته باشد، پس چرا این همه نا امنی پشت سر هم در کشور ما برای زنان اتفاق میافتد؟ یعنی آن چیزی که در حال حاضر در جامعه دیده می‌شود شکست تئوری‌هائی است که ما مرتباً از نهادهای فرهنگی − دولتی شنیده و دیده‌ایم!
دویچه‌وله: اتفاقاً نظریه‌ای هست که می‌گوید اصلاً خود این برخوردها باعث ترویج خشونت در جامعه می‌شود، آیا شما هم با این نظر موافقید؟
پروین بختیارنژاد: علیرغم این که قانون و مجری قانون سعی کرده در این دو، سه دهه کنترل جامعه را نسبت به زنان با روش‌های خاص خودش که توأم با خشونت بوده به دست گیرد فعالان زنان از زمان شروع ریاست جمهوری آقای احمدی‌نژاد یا در زندان‌ها بوده‌اند یا اخبار تجاوز به زنان و مردان جوان در زندان‌ها شنیده شده یا آزارهای جنسی و جسمی و ضرب و شتم زنان در خیابان‌ها در ملأ عام اتفاق افتاده است، فحاشی‌های بسیار رکیک که خود من بارها در آن تجمعات بودم و شنیدم و دیدم که چه الفاظ رکیکی را پلیس نسبت به فعالین زنانی به کار می‌برده که حرکت‌های نمادین اعتراضی داشتند، متأسفانه می‌خواهم بگویم همۀ این موارد شرایط الگوپذیری افراد بزهکار را از پلیسی که به این روش‌ها دست می‌زند و از این روش‌ها استفاده می‌کند فراهم کرده و بزهکاران فهمیده‌اند و به این درک از رفتار پلیس رسیده‌اند که تجاوز به زنان اشکال ندارد! هتک حرمت به زنان اشکال ندارد! تهدید زنان اشکال ندارد! فحاشی به زنان اشکال ندارد! در نتیجه می‌بینیم که متأسفانه شرایط روز به روز به لحاظ اجتماعی و به لحاظ امنیت برای زنان سخت‌تر می‌شود و همان طور که در اطلاعیه گفته شده است همین شرایط است که زنان را از عرصۀ عمومی به حوزۀ خصوصی می‌راند.
دویچه‌وله: شما در بند پایانی بیانیه از گزارشگر ویژۀ حقوق بشر آقای احمد شهید خواسته‌اید که نسبت به تبعیض علیه زنان در ایران توجه نشان دهد و اگر به ایران رفت از نزدیک با فعالان زن در ایران دیدار و گفتگو کند، آیا برای این کار برنامه‌ریزی خاصی کردهاید؟ آیا با خود ایشان تماس گرفته‌اید یا در فکر تماس گرفتن با ایشان و دادن گزارش‌هایتان به ایشان هستید؟ یا این که فقط به این بیانیه و به یک دعوت نمادین بسنده کردهاید؟
پروین بختیارنژاد: همان طور که گفتید این بیانیه در واقع یک دعوت نمادین است ولی می‌تواند آغاز یک حرکت نیز باشد، این شروع گزارش‌هائی در خصوص زنان است، شروع فهرست کردن کاستی‌هائی است که در مورد تصویب قوانین ضد زن و ندیده گرفتن ابتدائی‌ترین حقوق زنان وجود دارند و همین طور حمایت نکردن مجری قانون از زنان و با بی‌اعتنائی از کنار نا امنی‌ها گذشتن، این‌ها در واقع مصداق بارز و آشکار نقض حقوق زنان و نقض حقوق بشر است، به همین دلیل در این بیانیه نیز از آقای احمد شهید خواسته شده که با فعالان زن دیدار داشته باشند و گزارش جامعی از نقض حقوق زنان تهیه کنند و این گزارش را به نهادهای بین‌المللی و سازمان ملل ارائه دهند و وضعیت زنان را توضیح دهند که الان چه اتفاقات وحشتناکی دارد برای زنان می افتد.
هیچ نظری موجود نیست:
ارسال یک نظر